ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स वि. पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट्स् : किं भेदः ?
भवान् व्यायामशाला-उत्साही, क्रॉस्फिट्-क्रीडकः, पावरलिफ्टरः वा अस्ति वा, भवतः प्रशिक्षण-प्रभावशीलतायाः कृते समीचीन-बम्पर-प्लेट्-चयनं महत्त्वपूर्णम् अस्ति । बम्परप्लेट् मुख्यतया द्वौ प्रकारौ उपलभ्यते : ओलम्पिकबम्परप्लेट्, पावरलिफ्टिङ्ग् बम्परप्लेट् च । एतयोः प्रकारयोः परिकल्पना अभिप्रेतप्रयोगयोः भिन्नता अस्ति अतः सूचितनिर्णयस्य कृते भेदानाम् अवगमनं अत्यावश्यकम् ।
I. डिजाइन-विषयाणि : संरचनात्मक-अन्तराणां विस्तृत-विच्छेदः
बम्पर प्लेट् इत्यस्य डिजाइनः प्रशिक्षणकाले तस्य कार्यक्षमतां सुरक्षां च प्रत्यक्षतया प्रभावितं करोति । ओलम्पिक बम्पर प्लेट् तथा पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् इत्येतयोः केचन प्रमुखाः डिजाइन भेदाः सन्ति ये तेषां भिन्नप्रयोगेषु योगदानं ददति ।
1. व्यासः सूक्ष्मविचरणप्रभावाः संचालनं स्थिरतां च
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.सामान्यतया मानक ४५ से.मी.व्यासः भवति, मानक ओलम्पिक-बारबेल्स् इत्यस्य सम्यक् मेलनं करोति । इदं मानकव्यासं प्लेट्-पट्टिकाः बारबेल-उपरि सुचारुतया स्लाइड्-इत्येतत् सुनिश्चित्य उच्च-प्रभाव-बिन्दु-सहितं कर्तुं च डिजाइनं कृतम् अस्ति, येन प्रशिक्षण-सुरक्षा-स्थिरता च सुनिश्चिता भवति
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.अपि च सामान्यतया मानकः ४५ से.मी.व्यासः भवति, परन्तु कतिपयानां पावरलिफ्टिंग्-बारबेलानां समायोजनाय लघुव्यासविकल्पान् प्रदातुं शक्नोति, यथा ४३ से.मी.अथवा ४४ से.मी. केचन पावरलिफ्टर्-जनाः लघुव्यासं प्राधान्येन पश्यन्ति यतोहि एतेन स्क्वाट्-डेडलिफ्ट्-काले बारबेल्-इत्यस्य संचालनं सुलभं भवति, तथा च ते स्पर्धायाः समये प्लेट्-पट्टिकानां भूमौ स्पर्शं न कर्तुं अधिकतया परिहर्तुं शक्नुवन्ति, येन नियम-उल्लङ्घनं निवारयितुं शक्यते
2. कॉलर: एण्टी-स्लिप डिजाइन सुरक्षां नियन्त्रणं च प्रभावितं करोति
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.प्रायः बृहत्तराः कालराकाः भवन्ति येन प्लेट्-पट्टिकाः बारबेल-उपरि स्खलनं न कुर्वन्ति । एते कालराः प्रायः गोलरूपेण भवन्ति, येन प्लेट्-पट्टिकाः बारबेल्-उपरि सहजतया स्खलितुं शक्नुवन्ति, उच्च-प्रभाव-बिन्दून् च सहन्ते, येन प्रशिक्षणस्य सुरक्षा, स्थिरता च सुनिश्चिता भवति बृहत्तराः कालराकाः अपि बारबेलस्य उत्तमं रक्षणं ददति, येन प्रशिक्षणकाले तस्य खरचः वा क्षतिः वा न भवति ।
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.सामान्यतया पावरलिफ्टिंग् स्पर्धासु भूमौ सम्पर्कस्य सम्भावना न्यूनीकर्तुं लघुकालरस्य विशेषता भवति । एते कालराकाः प्रायः वर्गाकाराः आयताकाराः वा भवन्ति येन अधिका स्थिरता भवति । पावरलिफ्टर्-जनाः लघु-कालर-चयनं कुर्वन्ति यतोहि तेषां कृते स्क्वाट्-डेडलिफ्ट्-इत्यत्र बारबेल्-इत्यस्य संचालनं सुलभं भवति तथा च स्पर्धायाः समये प्लेट्-इत्यस्य भूमौ स्पर्शस्य जोखिमः न्यूनीकरोति
3. चिह्नीकरणम् : स्पष्टपरिचयः प्रशिक्षणदक्षतां वर्धयति
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.प्रायः तेषां भारं प्लेट् मध्ये चिह्नितं भवति तथा च भिन्न-भिन्न-भार-स्तरस्य भेदं कर्तुं विविध-वर्णानां प्रयोगः भवति । यथा २.५ किलोग्रामस्य प्लेट् सामान्यतया नीलवर्णीयः, ५ किलोग्रामस्य प्लेट् प्रायः पीतवर्णीयः, १० किलोग्रामस्य प्लेट् प्रायः रक्तवर्णीयः भवति इत्यादयः । एतेन क्रीडकाः शीघ्रं भिन्नभारस्य परिचयं कर्तुं साहाय्यं कुर्वन्ति, प्रशिक्षणदक्षतायां सुधारं करोति ।
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.प्रायः तेषां भारः अपि चिह्नितः भवति, परन्तु भारस्तरस्य भेदार्थं वर्णानाम् उपयोगं न कर्तुं शक्नोति । केचन पावरलिफ्टिंग् प्लेट् भारस्य परिचयार्थं संख्यानां वा अक्षराणां वा उपयोगं कुर्वन्ति, यथा "2.5KG", "5KG", इत्यादयः ।
4. सामग्रीः : स्थायित्वस्य ध्वनिस्य च आधारः
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.सामान्यतया इस्पातेन वा ढाललोहेन वा निर्मितं, स्थायित्वं वर्धयितुं कोलाहलं न्यूनीकर्तुं च रबरादिकं लेपनं भवितुं शक्नोति । रबरलेपनं प्रभावीरूपेण प्रभावं अवशोषयति, प्लेट्-पातने उत्पद्यमानं कोलाहलं न्यूनीकरोति, क्रीडकानां कृते अधिकं आरामदायकं प्रशिक्षणवातावरणं प्रदाति इस्पातः उत्तमं स्थायित्वं प्रभावप्रतिरोधं च प्रदाति, यत् उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणस्य माङ्गल्याः पूर्तये, नित्यं बून्दं, आघातं च सहितुं समर्थः भवति
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.सामान्यतया उच्चगुणवत्तायुक्तेन इस्पातेन निर्मितं भवति तथा च जंगं निवारयितुं जंगविरोधी लेपनं भवितुम् अर्हति । उच्चगुणवत्तायुक्तं इस्पातं भारीभारं सहितुं शक्नोति, येन प्लेट्-पट्टिकानां स्थायित्वं विश्वसनीयता च सुनिश्चिता भवति ।
II. उद्देश्यं चालितं : प्रशिक्षणभेदानाम् अन्वेषणम्
ओलम्पिकबम्परप्लेट् तथा पावरलिफ्टिंग् बम्परप्लेट् इत्येतयोः मध्ये डिजाइनभेदः प्रशिक्षणे तेषां विशिष्टप्रयोगेषु प्रत्यक्षतया योगदानं ददाति ।
1. प्रशिक्षणशैली : ओलम्पिक भारोत्तोलन बनाम पावरलिफ्टिंग्
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.मुख्यतया ओलम्पिक-भार-उत्थापन-क्रीडायां प्रयुक्तः, यत्र स्नैच्, क्लीन्-एण्ड्-जर्क-इत्यादीनां व्यायामानां, विविधाः सहायक-गतिविधयः च समाविष्टाः सन्ति । ओलम्पिक-भार-उत्थापन-क्रीडायां विस्फोटक-शक्तेः, वेगस्य च उपरि बलं दत्तं भवति, अतः क्रीडकानां कृते शीघ्रं बारबेल्-उत्थापनस्य आवश्यकता भवति । अतः ओलम्पिकबम्परप्लेट् उच्चप्रभावयुक्तं बून्दं सहितुं डिजाइनं कृतम् अस्ति, येन प्रशिक्षणस्य सुरक्षा, स्थिरता च सुनिश्चिता भवति ।
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.मुख्यतया पावरलिफ्टिंग् इत्यत्र उपयुज्यते, यत्र स्क्वाट्, बेन्चप्रेस्, डेड्लिफ्टिङ्ग् च भवति । पावरलिफ्टिंग् अधिकतमं सम्भवं भारं उत्थापयितुं केन्द्रीक्रियते, अतः क्रीडकानां कृते उत्तमं रूपं निर्वाहयन् बारबेल् इत्यस्य स्थिरतया उत्थापनस्य आवश्यकता भवति । अतः पावरलिफ्टिंग् प्लेट् पर्याप्तं स्थिरतां, नियन्त्रणं च प्रदातुं निर्मिताः सन्ति, येन पावरलिफ्टिंग् क्रीडकानां माङ्गल्याः पूर्तिः भवति ।
2. प्रशिक्षणतीव्रता : उच्चप्रभाव बनाम नियन्त्रित
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.सामान्यतया उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणे उपयुज्यन्ते यतः ते नित्यं बून्दं, आघातं च सहितुं शक्नुवन्ति । ओलम्पिक-भार-उत्थापनकर्तारः प्रायः उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणं कुर्वन्ति, यत्र बारबेल्-इत्यस्य पुनः पुनः पातनं भवति, येन ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-इत्यस्य स्थायित्वं, सुरक्षा च अत्यावश्यकी भवति
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.प्रायः न्यूनतीव्रतायुक्ते प्रशिक्षणे उपयुज्यन्ते, यतः ते ओलम्पिकबम्परप्लेट् इव स्थायित्वं न प्राप्नुवन्ति । पावरलिफ्टर्-जनाः सामान्यतया न्यून-तीव्रता-प्रशिक्षणं कुर्वन्ति यतोहि ते समुचितरूपं निर्वाहयन् अधिकतम-भार-उत्थापनं प्रति ध्यानं ददति । फलतः ओलम्पिकभारउत्थापनस्य अपेक्षया पावरलिफ्टिंग् प्लेट् इत्यस्य स्थायित्वं न्यूनं महत्त्वपूर्णम् अस्ति ।
3. प्रतियोगितामानकाः : अन्तर्राष्ट्रीयघटनामार्गदर्शिकाः
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.विभिन्नेषु अन्तर्राष्ट्रीय-घरेलु-ओलम्पिक-भार-उत्थापन-स्पर्धासु उपयुज्यते । अन्तर्राष्ट्रीयभारउत्थापनसङ्घस्य (IWF) नियमानाम् अनुसारं सर्वेषु ओलम्पिकभारउत्थापनप्रतियोगितासु मानक-ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-प्रयोगः करणीयः ।
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.विभिन्नेषु अन्तर्राष्ट्रीय-घरेलु-पावरलिफ्टिंग्-स्पर्धासु उपयुज्यते । अन्तर्राष्ट्रीयपावरलिफ्टिंग् फेडरेशन (IPF) तथा यूएसए पावरलिफ्टिंग् (USAPL) इत्यादीनां संस्थानां स्वकीयाः पावरलिफ्टिंग् प्रतियोगितानियमाः सन्ति, येषु बम्परप्लेट्-विनिर्देशाः सन्ति, यथा आकारः, भारः, सामग्रीः च
III. पक्ष-विपक्षः : लाभ-हानि-विश्लेषणम्
ओलम्पिक बम्पर प्लेट्स : १.
पेशेवराः : १.
स्थायित्व : १.ओलम्पिक बम्पर प्लेट् सामान्यतया नित्यं बून्दं, आघातं च सहितुं शक्नुवन्ति, येन ते उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणाय आदर्शाः भवन्ति । उदाहरणार्थं, क्रॉस्फिट् प्रशिक्षणे एथलीट् प्रायः उच्च-तीव्रतायुक्तानि वर्कआउट् कुर्वन्ति येषु बारबेल्-इत्यस्य पातनं बहुवारं भवति, ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-स्थिरता च प्रशिक्षणस्य सुरक्षां प्रभावशीलतां च सुनिश्चितं करोति
बहुमुखी प्रतिभा : १.ओलम्पिक बम्पर प्लेट् इत्यस्य उपयोगः विविधप्रशिक्षणशैल्याः कर्तुं शक्यते, यत्र ओलम्पिकभारउत्थापनं, पावरलिफ्टिंग्, क्रॉस्फिट् च सन्ति, येन विविधप्रशिक्षणस्य आवश्यकताः पूर्यन्ते । यथा, मिश्रितप्रशिक्षणे क्रीडकानां कृते स्क्वाट्, डेडलिफ्ट्, अन्ये पावरलिफ्टिंग्-व्यायामानि अपि कर्तुं प्रवृत्ताः भवेयुः, तथैव स्नैच्स्, क्लीन् एण्ड् जर्क्स्, अन्ये ओलम्पिक-भार-उत्थापन-आन्दोलनानि अपि कर्तुं शक्नुवन्ति ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-मध्ये एताः विविधाः प्रशिक्षण-आवश्यकताः समायोजयितुं शक्यन्ते ।
सुरक्षा:ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-इत्यस्य बृहत्तराः कालराकाः तान् बारबेल्-उपरि स्खलनं न कुर्वन्ति, येन सुरक्षा वर्धते, प्रशिक्षणस्य जोखिमाः न्यूनीभवन्ति च । आरम्भिकक्रीडकानां कृते सुरक्षा महत्त्वपूर्णा अस्ति, ओलम्पिकबम्परप्लेट् प्रभावीरूपेण प्रशिक्षणजोखिमान् न्यूनीकरोति, येन क्रीडकानां वर्कआउट्-काले अधिकं आत्मविश्वासः प्राप्यते ।
विपक्षः : १.
मूल्य:ओलम्पिक बम्पर प्लेट् इत्यस्य मूल्यं सामान्यतया पावरलिफ्टिंग् प्लेट् इत्यस्मात् अधिकं भवति यतोहि तेषु अधिकस्थायिसामग्रीणां जटिलनिर्माणप्रक्रियाणां च आवश्यकता भवति । सीमितबजटयुक्तानां क्रीडकानां कृते ओलम्पिकबम्परप्लेट् सर्वोत्तमः विकल्पः न भवेत् ।
भारः:ओलम्पिकबम्परप्लेट् प्रायः पावरलिफ्टिंग् प्लेट् इत्यस्मात् अधिकभारयुक्ताः भवन्ति, येन तेषां संचालनं अधिकं चुनौतीपूर्णं भवति, विशेषतः आरम्भिकक्रीडकानां कृते । यथा, आरम्भिकायाः महिलाक्रीडकस्य कृते २० किलोग्रामस्य ओलम्पिकबम्परप्लेट् इत्यस्य संचालनं चुनौतीपूर्णं भवेत्, यदा तु २० किलोग्रामस्य पावरलिफ्टिंग् प्लेट् तुल्यकालिकरूपेण सुलभं भवितुम् अर्हति
कोलाहलं:ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट्-पट्टिकाः पातयित्वा अधिकं कोलाहलं जनयन्ति, यत् विघटनकारी भवितुम् अर्हति, विशेषतः शान्त-प्रशिक्षण-वातावरणं प्राथमिकताम् अददात् व्यायामशालासु ।
पावरलिफ्टिंग बम्पर प्लेट्स : १.
पेशेवराः : १.
मूल्य:पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् इत्यस्य मूल्यं सामान्यतया ओलम्पिक बम्पर प्लेट् इत्यस्मात् न्यूनं भवति यतोहि तेषु सरलतरसामग्रीणां निर्माणप्रक्रियाणां च उपयोगः भवति । सीमितबजटयुक्तानां क्रीडकानां कृते पावरलिफ्टिंग् प्लेट् उत्तमः विकल्पः अस्ति ।
भारः:पावरलिफ्टिंग् प्लेट् प्रायः ओलम्पिक प्लेट् इत्यस्मात् लघुतराः भवन्ति, येन तेषां संचालनं सुलभं भवति, विशेषतः आरम्भिकानां क्रीडकानां कृते । यथा, आरम्भिकायाः महिलाक्रीडकस्य कृते २० किलोग्रामस्य पावरलिफ्टिंग् प्लेट् इत्यस्य संचालनं २० किलोग्रामस्य ओलम्पिकप्लेट् इत्यस्य संचालनात् तुल्यकालिकरूपेण सुलभं भवितुम् अर्हति ।
कोलाहलं:पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् पातने सति न्यूनः कोलाहलः भवति, येन ते शान्तप्रशिक्षणवातावरणं प्राथमिकताम् अददात् व्यायामशालानां कृते अधिकं उपयुक्ताः भवन्ति ।
विपक्षः : १.
स्थायित्व : १.पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् ओलम्पिक प्लेट् इव स्थायित्वं न प्राप्नुयात्, येन ते उच्चतीव्रतायुक्तप्रशिक्षणाय अनुपयुक्ताः भवन्ति यस्मिन् नित्यं बून्दः, आघातः च भवति यथा, क्रॉस्फिट्-प्रशिक्षणे क्रीडकाः प्रायः उच्च-तीव्रतायुक्तानि वर्कआउट् कुर्वन्ति येषु बारबेल्-इत्यस्य पातनं बहुवारं भवति, तथा च पावरलिफ्टिंग्-प्लेट्-इत्येतत् एतादृशं उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणं न सहितुं शक्यते
बहुमुखी प्रतिभा : १.पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् सर्वेषां प्रशिक्षणशैल्याः कृते उपयुक्ताः न भवेयुः, यथा ओलम्पिक-भार-उत्थापनम्, यतः ते उच्च-प्रभाव-बिन्दून् सहितुं न निर्मिताः सन्ति यथा, स्नैच्स्, क्लीन् एण्ड् जर्क्स्, अन्ये च ओलम्पिक-भार-उत्थापन-आन्दोलनानि करणं पावरलिफ्टिंग्-प्लेट्-सहितं न सम्भवं भवेत्
सुरक्षा:पावरलिफ्टिंग् प्लेट् इत्यस्य लघुकालराणि तेषां बारबेल् इत्यस्य उपरि स्खलनं कर्तुं शक्नुवन्ति, येन सुरक्षा न्यूनीभवति, प्रशिक्षणस्य जोखिमाः च वर्धन्ते । आरम्भिकक्रीडकानां कृते सुरक्षा महत्त्वपूर्णा अस्ति, तथा च पावरलिफ्टिंग् प्लेट् पर्याप्तसुरक्षां न प्रदातुं शक्नोति, येन प्रशिक्षणस्य जोखिमाः वर्धन्ते ।
IV. सम्यक् विकल्पं करणं : व्यक्तिगत आवश्यकताः सर्वोत्तमविकल्पं निर्दिशन्ति
समीचीनबम्परप्लेट् चयनं भवतः प्रशिक्षणलक्ष्यं, बजटं, व्यक्तिगतप्राथमिकता च निर्भरं भवति ।
यदि भवान् मुख्यतया ओलम्पिक-भार-उत्थापनस्य अथवा क्रॉस्फिट्-क्रीडायां प्रशिक्षणं करोति तर्हि ओलम्पिक-बम्पर-प्लेट् सर्वोत्तमः विकल्पः अस्ति । ओलम्पिकबम्परप्लेट् इत्यस्य स्थायित्वं बहुमुख्यता च उच्चतीव्रताप्रशिक्षणस्य माङ्गल्याः पूर्तिं करोति तथा च प्रशिक्षणस्य सुरक्षां प्रभावशीलतां च सुनिश्चितं करोति ।
यदि भवान् मुख्यतया पावरलिफ्टिंग् इत्यस्य प्रशिक्षणं करोति तर्हि पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् सर्वोत्तमः विकल्पः अस्ति । पावरलिफ्टिंग् प्लेट् डिजाइनः पावरलिफ्टिंग् एथलीट्-क्रीडकानां आवश्यकतानां अनुकूलतया अधिकं भवति, अधिकं स्थिरतां नियन्त्रणं च प्रदाति, एथलीट्-क्रीडकानां अधिकतमं भारं उत्थापयितुं साहाय्यं करोति, तथा च उत्तमं रूपं निर्वाहयति
यदि भवतः बजटं सीमितं भवति तर्हि पावरलिफ्टिंग् प्लेट् उत्तमः विकल्पः भवितुम् अर्हति । पावरलिफ्टिंग् प्लेट् सामान्यतया ओलम्पिकप्लेट् इत्यस्मात् न्यूनमहत्त्वपूर्णं भवति, यत् सीमितबजटयुक्तानां क्रीडकानां आवश्यकतां पूरयति ।
यदि भवन्तः अधिकानि स्थायिप्लेट् आवश्यकाः सन्ति तर्हि ओलम्पिक बम्पर प्लेट् उत्तमः विकल्पः भवति । ओलम्पिक-प्लेट्-पट्टिकानां स्थायित्वं तेषां उच्च-प्रभाव-बिन्दुः सहितुं शक्नोति, येन तेषां कृते उपयुक्ताः भवन्ति ये प्रायः उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणं कुर्वन्ति, यथा क्रॉस्फिट्-क्रीडकाः
V. निष्कर्षः - सफलस्य फिटनेस-यात्रायाः कृते सूचितनिर्णयाः
ओलम्पिक बम्पर प्लेट् तथा पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् इत्येतौ द्वौ अपि उच्चगुणवत्तायुक्तौ विकल्पौ स्तः, प्रत्येकं भिन्नप्रशिक्षणलक्ष्याणां आवश्यकतानां च कृते सर्वोत्तमरूपेण उपयुक्तम् ।
ओलम्पिक बम्पर प्लेट् उच्च-तीव्रता-प्रशिक्षणस्य कृते अधिकतया उपयुक्ताः सन्ति, यथा ओलम्पिक-भार-उत्थापनं, क्रॉस्फिट् च, यतः ते नित्यं पतनं, प्रभावं च सहितुं शक्नुवन्ति, प्रशिक्षणस्य सुरक्षां प्रभावशीलतां च सुनिश्चितं कुर्वन्ति
पावरलिफ्टिंग् बम्पर प्लेट् पावरलिफ्टिंग् प्रशिक्षणार्थं अधिकं उपयुक्ताः सन्ति यतः ते पावरलिफ्टिंग् एथलीट्-क्रीडकानां माङ्गल्याः पूर्तये पर्याप्तं स्थिरतां, नियन्त्रणं च प्रदास्यन्ति
समीचीनबम्परप्लेट्-चयनेन भवतः फिटनेस-लक्ष्यं प्राप्तुं सुरक्षितं प्रशिक्षण-अनुभवं च प्राप्तुं साहाय्यं भविष्यति । निर्णयं कर्तुं पूर्वं स्वस्य प्रशिक्षणलक्ष्याणि, बजटं, व्यक्तिगतप्राथमिकता च सम्यक् विचार्य सूचितं विकल्पं कुर्वन्तु ।